Minister Demir trapt ‘Week van de Bij’ af met eerste actieplan voor wilde bestuivers
Vandaag werd in natuurdomein Netepaleis in Kessel de aftrap gegeven van de negende editie van de Week van de Bij van het departement Omgeving. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir lanceerde er het eerste Vlaamse actieplan voor wilde bestuivers. “Te weinig mensen weten dat bestuivers het overal in de wereld moeilijk hebben, ook bij ons in Vlaanderen”, klinkt het bij Demir. “Van de 381 soorten wilde bijen die in ons land voorkomen, is maar liefst 32,8% bedreigd en 11,8% uitgestorven. Met alle gevolgen van dien: 62 procent van de wilde bloemen kent al een terugval door te weinig bestuiving en ook onze voedselproductie dreigt er onder te leiden. Zonder bijen geen groenten op ons bord en geen lekkers in de fruitschaal”. In het actieplan worden talloze acties gebundeld om de negatieve populatietrends trachten om te buigen.
wilde bestuivers in Vlaanderen een boost geven
Om de wilde bestuivers in Vlaanderen een boost te geven, ligt de focus eerst en vooral op het behoud van de resterende populaties. Daartoe worden kleine landschapselementen in onze open ruimte versterkt en beter beschermd. In de toekomst zullen kleine landschapselementen ook in de nabijheid gecompenseerd moeten worden wanneer ze vergund verwijderd worden. Ook het verminderen van het pesticidengebruik speelt een belangrijke rol. Pesticiden tasten het gps-systeem van de bijen aan, ze geraken ervan gedesoriënteerd en sterven. Het actieplan voorziet in de algemene afbouw van het gebruik, onder meer door het overleg aan te gaan met de federale collega’s over een aanscherping van het federaal pesticidenbeleid en de steun voor de Europese initiatieven om het gebruik van bestrijdingsmiddelen af te bouwen. Maar ook Vlaanderen zelf neemt concrete acties. Zo gaat ze samen met de provincies en de VMM sterker inzetten op alternatieve bestrijdingsmogelijkheden, bijvoorbeeld voor de eikenprocessierups. Natuur en Bos krijgt dan weer als opdracht mee lichtvervuiling tegen te gaan in eigen natuurgebieden en zal lichtpollutie opnemen als belangrijke randvoorwaarde bij toekomstige natuurbeheerplannen.
bestuivershotspots in stedelijke gebieden
Daarnaast is het verbeteren van de leefgebiedskwaliteit en bovenal het vergroten van het areaal aan bestuiversvriendelijke omgeving een belangrijk onderdeel. Vlaanderen gaat investeren in bestuivershotspots in stedelijke gebieden, beperkte oppervlaktes van wilde planten en nestgelegenheid op begraafplaatsen, parken, speeltuinen. “Via een houtkantenplan van de Vlaamse Landmaatschappij wil Demir ervoor zorgen dat er voldoende extra nestmogelijkheden komen in het platteland. Er wordt ook overgeschakeld op andere zaaimengsels die geschikter zijn voor bestuivers. Het plan voorziet ook in erg concrete investeringen. Op de mijnterrils in eigendom van Natuur en Bos zullen wilde bestuiverreservaten met aangepast beheer gerealiseerd worden voor wilde bestuivers, in het bijzonder voor wilde bijen”, zegt Demir. Departement Omgeving zet tenslotte bijkomende green deals in de steiger voor de wilde bestuivers in de fruitteeltsector, natuurinclusieve parkeerterreinen, natuur in de ontginningssector en pesticidenvrije waardplanten in tuincentra. De uitvoering van het recent afgesloten stikstofakkoord is ook van cruciaal belang aangezien stikstofneerslag een bedreiging is voor de populaties wilde bestuivers.
Bestuiversvriendelijk beheer
Bestuiversvriendelijk beheer is dan weer van belang zodat we voldoende met de noden van wilde bestuivers rekening houden. Er komt bij de Vlaamse overheid aangepast beheer van oevers van waterlopen en eigen natuurgebieden, waar nodig. Maar de meeste bermen worden natuurlijk beheerd door lokale besturen. Bermen herbergen soms zeldzame bestuivers. In sommige gemeenten zijn er bermen met wilde orchideeën die nergens anders groeien. “Veel gemeenten hebben ondertussen wel de juiste mindset op het vlak van bermbeleid, maar dat is lang niet overal het geval.. Het Agentschap voor Natuur en Bos drijft dan ook de handhaving van het bermbesluit op”, klinkt het. Maar vanuit Vlaanderen gaan lokale besturen ook ondersteuning krijgen in hun opdracht met opleidingsgidsen voor hun groenmedewerkers en de introductie van bermbeheerplannen in samenwerking met VVSG.
Verder worden educatieve acties opgezet om het bewustzijn over en het belang van wilde bestuivers te vergroten. “Het is belangrijk dat we leerlingen vanaf jonge leeftijd al in contact brengen met het belang van wilde bestuivers. Want jong geleerd is oud gedaan. Er worden lespakketten ontwikkeld en Natuurhuis Brialmont, het Vlaamse kenniscentrum stedelijk natuur, in Antwerpen zal ook uitgerust worden met demonstratietuin met praktijkvoorbeelden van bestuiversvriendelijk beheer”, aldus Demir. Biodiversiteitscentrum Lieteberg in Zutendaal zet dan weer extra in op wilde bestuivers via onder meer een groot extra insectenhotel, het gebruik van inheemse bestuiversvriendelijke zaadmengsels op de perceeltjes die speciaal voor bestuivers worden ingericht en educatieve initiatieven rond wilde bestuivers zowel via terreinacties, gidsbeurten en infopanelen.
actieplan
Voor de uitvoering van het actieplan is het uiteraard belangrijk een goed zicht te hebben op de populatietrends van de gevatte soortgroepen. Het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek zal hierbij een belangrijke rol opnemen qua wetenschappelijke monitoring. Het actieplan wordt gecoördineerd door het departement Omgeving. Tot slot is dit actieplan niet statisch, maar dynamisch en is er ruimte om bijkomende kansen en initiatieven te ondersteunen. Hierbij wordt gedacht aan de entiteiten buiten het beleidsdomein Omgeving.
Van zondag 29 mei tot en met zondag 5 juni 2022 organiseert het Vlaams Departement Omgeving voor de negende maal de Week van de Bij (www.weekvandebij.be). De opening met een groot bijenfeest vindt vandaag plaats in het natuurdomein Het Netepaleis in Kessel, deelgemeente van Nijlen. Het thema van Week van de Bij 2022 is ontharding. Met de slogan ‘Minder beton, meer bijen’ zetten Dominique Persoone en Britt van Marsenille, peter en meter van de Week van de Bij, het thema ontharding kracht bij. Op de affiche ruilen ze beton in voor bijenbloemen. Planten en bomen zorgen voor meer voedsel voor bijen.
