Rokers kosten ons jaarlijks 11 miljard euro
Hoewel tabak via accijnzen en btw-opbrengsten aanzienlijke (en stijgende) inkomsten genereert, verliest de maatschappij finaal een slordige 11 miljard euro per jaar aan rokers.
Het zijn vooral de immateriële kosten – verloren levensjaren – die doorwegen. De netto inkomsten uit accijnzen op rookwaren en uit btw-inkomsten uit tabaksfabricaten brachten vorig jaar samengeteld 2,1 miljard euro in het staatskaslaatje. Deze inkomsten compenseren geenszins de maatschappelijke kost die roken met zich meebrengt. Naast de directe (zoals kanker) en indirecte kosten (zoals werkverlet door ziekte) ten gevolge van roken, die oplopen tot 1,5 miljard, weegt vooral de immateriële kost door: in totaal liefst 11,7 miljard euro. Dat becijferden N-VA-Kamerleden dr. Yoleen Van Camp en Renate Hufkens. De N-VA stelde eerder al voor om de leeftijd voor verkoop van tabaksproducten op te trekken van 16 naar 18 jaar.
De inkomsten uit rookwaren stijgen jaarlijks. De ontvangsten uit accijnzen stegen van 1,2 miljard euro in 2012 naar 1,4 miljard vorig jaar. De btw-heffingen liepen in 2014 op tot 741 miljoen euro tegenover 636 miljoen in 2012. In 2012 haalde de federale overheid in totaal dus 1,8 miljard euro op. Dat jaar, 2012, is een interessant jaar om mee te nemen in de balans inkomsten-uitgaven-balans, aangezien voor dat jaar cijfers over de (maatschappelijke) kosten van roken beraamd werden.
Uit die socialekostcijfers van de zogenaamde SOCOST-studie blijkt dat roken in 2012 goed was voor 727 miljoen euro directe kosten. Onder de directe kosten worden de rechtstreekste kosten voor gezondheidszorg gerekend, bijvoorbeeld door kanker ten gevolge van tabaksgebruik. Het gaat om het totaal van doktersbezoeken, ziekenhuisopnames en ambulante zorgen. Daarbij valt nog op te merken dat de patiënt zelf een 10-tal procent van die kosten (bijvoorbeeld via de remgelden) voor zijn rekening neemt. Trekken we die kosten “uit eigen zak” nog af, blijft er een 582 miljoen euro ten laste van de maatschappij. De indirecte kosten bleken samengeteld 746 miljoen euro. Onder indirecte kost vallen productiviteitsverliezen door ziekten ten gevolge van tabak, dus arbeidsongeschiktheid. Samengeteld komen we op een 1,3 miljard euro sociale kosten.
De balans zou bij deze berekeningen op zo’n half miljard “maatschappelijk voordeel” uitdraaien. Dat is echter zonder de immateriële verliezen – het verlies aan levensjaren – gerekend. De SOCOST-studie becijferde dat er in 2012 zo’n 294 000 gezonde levensjaren verloren gingen door tabaksgebruik. Gebruik makend van de berekening van de Europese Commissie, die de kost van een verloren levensjaar op 40 000 euro raamt, komt men op het hallucinante cijfer van 11,7 miljard euro. Als je hier de sociale kosten door zieke en arbeidsongeschiktheid bij optelt en de inkomsten uit accijnzen en btw van aftrekt, blijft de totale kost van roken in 2012 ruim 11 miljard euro. De recent gestegen inkomsten uit accijnzen en btw veranderen hier weinig aan.
Kamerleden Van Camp en Hufkens tonen met deze cijfers opnieuw aan dat het vooral van uiterst belang is om de instroom van rokers te beperken en zo veel mogelijk rokers te doen stoppen. Eerder dienden zij hiertoe al een wetsvoorstel in dat ervoor pleit om de verkoopsleeftijd van tabak te verhogen van 16 naar 18 jaar.
