Wachtlijst elektronisch toezicht daalt met 80 %, maar wachtlijst andere opdrachten Justitiehuizen stijgt met 80 %
De afgelopen vijf jaar zijn de wachtlijsten bij de justitiehuizen, het elektronisch toezicht buiten beschouwing gelaten, toegenomen met 80 procent tot 2.021 wachtenden. Alleen bij het elektronisch toezicht is er een sterke daling in de wachtlijsten dankzij een uitbreiding van de capaciteit. Bij de Bemiddeling in Strafzaken (BIS) is de stijging van het aantal wachtenden het sterkst: van 95 dossiers in het jaar 2010 naar 532 dossiers in 2014, een toename met 460 procent. Dat blijkt uit een analyse die Vlaams volksvertegenwoordiger Lorin Parys (N-VA) maakte op basis van cijfers die hij opvroeg bij minister Vandeurzen (CD&V). “We hebben een systeem geërfd van het federale niveau met enorme wachtlijsten. Vandaag bestaan er plannen bij justitie die de justitiehuizen nog meer opdrachten zouden geven. Het is belangrijk dat Vlaanderen goede afspraken maakt met de federale minister van Justitie, het kan niet de bedoeling zijn dat wij daarvoor de factuur betalen.”
Stijgende wachtlijsten
De Justitiehuizen die sinds de zesde staatshervorming naar Vlaanderen zijn overgeheveld voeren verschillende mandaten uit die te maken hebben met strafuitvoering. Justitiehuizen zijn bevoegd voor werkstraffen, bemiddeling in strafzaken, opvolging van geïnterneerden, penitentiair verlof, probatie, elektronisch toezicht en vrijheid onder voorwaarden. De meeste wachtlijsten, gemeten op de laatste dag van elk jaar, zijn de voorbije vijf jaar flink toegenomen. Bij de Bemiddeling in Strafzaken (BIS) is de stijging het sterkst: de wachtlijst stijgt van 95 dossiers in het jaar 2010 naar 532 dossiers in 2014. Dat is een stijging van 460 procent. Maar ook bij de invrijheidstelling onder voorwaarden, probatie, autonome werkstraffen en bij penitentiaire enquêtes zijn er stijgingen met meer dan 100 procent. Alleen bij het Elektronisch Toezicht daalt de wachtlijst van 337 in 2010 naar 59 in 2014, een daling met 80 procent. Bij Elektronisch Toezicht onder de drie jaar hebben de justitiehuizen geen begeleidende taak.
Grote regionale verschillen
Verder is het opmerkelijk dat er grote verschillen bestaan tussen justitiehuizen, bijv. wat betreft het aantal stopzettingen bij Bemiddeling in Strafzaken. Dat gebeurt wanneer dader of slachtoffer niet willen meewerken of geen overeenkomst over de schade bereiken. “Na een analyse zien we dat een aantal justitiehuizen minder bemiddelingen stopzetten dan andere. De justitiehuizen van Dendermonde, Mechelen en Turnhout doen het systematisch beter dan die van Veurne, Tongeren en Brugge. Het justitiehuis Ieper was in 2010 de beste leerling van de klas, maar schoof in de jaren erna naar de achterste rij”, vertelt Parys. In 2010 werden in het justitiehuis van Ieper amper 20 procent van het aantal BIS-dossiers stopgezet, terwijl dat twee jaar later plots 70 procent bedroeg. “Dat vraagt verder onderzoek, we willen immers dat alle justitiehuizen dezelfde inspanningen leveren en leren van elkaar”, zegt Parys.
Decreet Vlaamse Justitiehuizen
“In Vlaanderen maken we werk van een decreet Justitiehuizen waarin we de opdrachten van de justitiehuizen tegen het licht houden. Eén van de manieren om de werking te stroomlijnen is om de cliënten die voor dezelfde feiten in verschillende maatregelen van een justitiehuis opduiken, uit het systeem te halen. Zo komt er tijd vrij van de justitie-assistenten en kunnen we wachtlijsten wegwerken. Een voorbeeld: het gebeurt dat een dader eerst een bemiddeling in strafzaken wordt voorgesteld en als die mislukt, krijgt zo’n dader vaak een probatiemaatregel. Die komt in feite neer op een nieuwe bemiddelingspoging. Als een dader dan weigert om een justitie-assistent te ontmoeten, kan de probatiecommissie voorstellen om de probatie in te trekken. Maar de strafrechter kan beslissen om toch opnieuw bemiddeling te proberen. Uiteraard kent een groot deel van de daders dit systeem en maakt er gebruik van. Op die manier loopt het systeem natuurlijk vast. Vandaag beschikken we niet over cijfergegevens die het traject van justitiabelen in kaart brengen. Ik vraag aan minister Vandeurzen om te starten die wel bij te houden met het oog op een hervorming van de justitiehuizen”, legt Parys uit.
