Le Carnaval de Binche
Vorig jaar had ik het genoegen carnaval van Binche te mogen meemaken. Als Aalsterse kan dat al tellen. In het Henegouwse stadje liep ik ’s morgen heel vroeg al op ‘Vette Dinsdag’ achter een Gille aan.
Het is nog maar vier uur ’s ochtends maar her en der brandt er al licht in de woningen in Binche. De Gilles maken zich klaar. De vrouw van de Gille doet de deur open en trakteert vrienden en familie op koffie, koeken. Dan kan de ‘bourrage’ beginnen, de Gille wordt aangekleed. Het pak wordt opgevuld met stro. Dat moet zeer zorgvuldig gebeuren want het mag niet prikken. Eens de Gille aangekleed is drinken we champagne ! Gisteren heb ik al de kinderen gezien want toen was het ‘Vette Maandag’.
Vette Maandag
Op Vette Maandag, de intiemste dag van de festiviteiten, verenigen de inwoners van Binche zich voornamelijk onder elkaar. Dit is de dag van de jeugd en de kinderen. Al 18 jaar lang worden de Katholieke Jeugd, de Liberale Jeugd en de Socialistische Jeugd – verenigd bij de Associatie voor de Vereniging van de Vette Maandag. Vanaf 10 uur vertrekken de jongeren met hun violen en verplaatsen zich van café tot café. Tegen 11 uur worden confetti-gevechten in verschillende cafés van het stadscentrum uitgevochten. De kinderen zijn prettig verkleed sommige als Gille. Anderen in een Spiderman, een Zorro, een piraat, prinses…..Ze kopen kilo’s confetti. Om de vriendschap te vieren draaien de kinderen in een heel grote kring rondjes. In hun handen houden ze samen mandjes vast met appelsienen in. De ouders staan trots te glunderen achter de dranghekkens. Meestal zijn ze ook verkleed.
Tegen 15 uur komen de kinderen in hun eigen lokaal bijeen om naar de de Grote Markt terug te keren waar ze sinaasappels weggeven. Alle gekostumeerde kinderen verenigen zich op dit moment om de Rondeau van de vriendschap te vormen. Rond 17u vertrekt iedereen dan richting station voor het vuurwerk om 19u. Naar het schijnt gaat iedereen vroeg naar bed na het vuurwerk want ‘Vette Dinsdag’ is op komst en nu wordt het pas serieus !
Vette Dinsdag
De Vette Dinsdag begint met “het aankleden”, een familiaal moment, als de Gille zijn traditionele kostuum aantrekt. Het is dan ongeveer 4u ’s morgens. Vanaf het aanbreken van de dag vertrek de eerste Gille met zijn ramon voor de dans, met een tamboerspeler en soms met een grote trommelspeler. Hij zal de andere Gilles van zijn vereniging met vrienden en naaste familieleden oppikken in de buurt.
De gezelschappen komen tegen 7uur bijeen en eten dan oesters en champagne als ontbijt. Een Gille mag een keer in het jaar doen zoals de echte rijken. Oesters zijn bovendien makkelijk om te eten met zo een pak aan. Er wordt veel champagne gedronken maar het past niet bij de waardigheid van een Gille om dronken te worden.
Vanaf 8u30 en tijdens de hele voormiddag, komen alle gezelschappen (Gilles, Arlequins en Pierrots) op de Grote Markt toe. De Gilles dragen dan hun wasmasker. Ze worden door de Burgmeester in de Stadhuis verwelkomd en er worden medailles uitgedeeld.
Tegen middag komen alle deelnemers thuis voor de maaltijd terug. Om dan om 14u terug te vertrekken voor de optocht deze keer struisvogelpluimen op en met sinaasappels mee. Op de Grote Markt wordt dan weer een rondeau gevormd.
Weerom tamboers, liedjes, klompengeroffel…het heeft allemaal iets bezwerends.
Gilles mogen enkel bewegen op de ritmes van de typische muziek. Deze wordt geleverd door een band die hen overal volgt, deze bestaat uit trommels, koperblazers en houtblazers.
Tegen 20u00 vertrekt de avondoptocht en volgt dezelfde weg. De manden zijn leeg en de Gilles hebben hun struisvogelpluimen afgezet.
Tegen 21u30 wordt de Grand-Place in vuur en vlam gezet met het grote vuurwerk dat het Carnaval met een belichte “Plus Outre” (motto van Keizer Karel, die “altijd verder” bedoelde ) beëindigt.
Iedereen Gille ?
Geenszins. Je mag niet zomaar Gille worden in Binche. Enkel mannen mogen dat. De reden die opgegeven wordt is dat de Gilles met hun klompen de boze wintergeesten verjagen en vrouwen zijn te gevoelig voor de verlokkingen van die geesten. Een ‘vrouwelijke Gille’ is een Paysanne, haar kostuum is anders. Het is niet opgestopt met stro, is blauw en heeft een kleiner hoofddeksel.
Een mannelijke Gille moet wel in Binche geboren zijn ofwel zoon of kleinzoon zijn van een Binchois. Of minstens vijf jaar in Binche wonen. Als je Gille bent in Binche mag je nergens anders optreden. Je moet voorgedragen worden door twee andere leden van een carnavalsvereniging. En je moet er ook wat centen voor over hebben want het kostuum en de pluimenhoed zijn niet goedkoop ! Het pak en de hoofddeksels van de Gilles worden met de hand gemaakt en zijn heel kostbaar. Daarom worden ze door de dragers elk jaar gehuurd bij ateliers die zich gespecialiseerd hebben in de vervaardiging en de verhuring ervan. Alleen de klompen en het paraffinemasker zijn persoonlijk eigendom.
Wat draagt een Gille ?
Een broek en een bloes om te beginnen. Die zijn gemaakt van linnen en versierd met 400 verschillende banden en motieven van vilt in zwart, geel en rood. Vervolgens 150 meter witte linten om de mouwen van de bloes af te zomen en om de slobkousen te maken. De Gille draagt ook een belletjesgordel rond zijn middel. Ook op zijn borst is een koperen bel vastgemaakt. De hoed bestaat uit echte struisvogelveren en kan tot zo een 3kg wegen en moet 90 cm hoog zijn. De veren zijn vastgemaakt op een metalen onderstel. Daarom heeft de Gille een witte halsband op de schouders en wikkelt hij banden rond het hoofd.
Het masker is altijd eigendom van de Gille, kan niet gehuurd worden, want het wordt op maat gemaakt uit paraffine. De Gille draagt ook nog witte wollen sokken, klompen, een ingekorte bezem en een korfje voor het werpen van de sinaasappels. Stro is absoluut nodig zodat het pak kan opgevuld worden. De Gille lijkt wel een bochel te hebben.
Carnaval van Binche van 15 tot en met 17 februari. www.carnavaldebinche.be
Caroline Neels
